Walgelijk – over falende jeugdzorg en kindermishandeling

Dat Maria Genova het boek ‘Duivelskind’ had geschreven wist ik al jaren. Tot nu toe had ik het nog niet gelezen, omdat ‘Chronos’ (de kloktijd) voor mij aan het werk was en ‘Kairos’ (het juiste moment) verborgen bleef. Tot twee weken geleden. Ik bestelde ‘Hoe schrijf ik een bestseller’ van dezelfde schrijver en besloot toen ook ‘Duivelskind’ van haar te bestellen. Wat meespeelde dat dit het juiste moment was, is dat ik laatst ook het boek ‘Zinloze vrouw’ van mijn schrijfcoach Marije Onstenk heb gelezen.

Walgelijk

Ik vind het boek ‘Duivelskind’ walgelijk, afstotend, weerzinwekkend. Ouders die hun kind zo misbruiken, kleineren, tot waanzin drijven, het is misselijkmakend. Wat schreven Maria en Angel, het is haar waargebeurde verhaal dat beschreven wordt, een sterk boek dat onder je huid kruipt. Tenminste dat deed het met mij. Wat mij betreft is dat wat een aansprekend boek doet. In het begin kon ik nauwelijks doorlezen, zoveel ellende als er van de bladzijden afspat. Nu heb ik het voordeel dat ik meestal in meerdere boeken tegelijkertijd bezig ben, dus afleiding genoeg. Uiteindelijk heb ik het boek in een ruk uitgelezen. Dit is nou zo’n boek, waarbij ik spontaan voorstander van de doodstraf word. En dan zitten we meteen bij een dilemma: het moeilijk te bewijzen vergrijp, woord tegen woord en geen omstanders. Althans, zoals bij Angel, geen pratende omstanders. Achteraf, toen er geen consequenties meer aan zaten, toen bleken familieleden toch het een en ander te weten.

Confronterend

Het boek is ook confronterend en wel op meerdere manieren. De uitwassen van de jeugdzorg, zoals in ‘Duivelskind’ beschreven, zijn hemeltergend. Uiteraard gebeuren er ook goede dingen in de jeugdzorg, maar een ketting is zo sterk als de zwakste schakel. Een kind terug laten gaan naar de ouders, waar het vandaan gevlucht is? Een jongere zonder netwerk en geld de straat op laten gaan omdat de drie maanden opvang voorbij zijn of omdat ze 18 jaar is? Overdrijf ik dan als ik constateer dat de ketting gebroken is?

Christelijk perspectief

Het boek is nog op een andere manier confronterend. Ik ben christen en omarm de christelijke levensvisie van harte. Het is wat mij betreft nog altijd het meestomvattende en meest diepgaande kader dat iets zinnigs zegt over onze wereld en leven in die wereld. Maar hoe rijm ik dat met de ellende die in het boek ‘Duivelskind’ naar voren komt? En dan bedoel ik niet het algemene antwoord over het ‘kwaad’ dat het gevolg is van de mens die God de rug toekeert. Nee, ik bedoel het persoonlijke antwoord, wat zou ik zeggen als Angel in gesprek ging met mij en zou vragen: ‘Vertel mij, hoe zit dit, waar is God?’

Verschillende kanten

Verschillende aspecten zijn door mij heengegaan: is het wel de juiste vraag, kunnen wij als mens het antwoord wel weten, zijn ernstige levensgebeurtenissen het gevolg van een God die de aarde zijn rug toekeert? Ik sluit me aan bij de burgemeester van Oss, die naast de ambtelijke onzin die ze sprak over ‘heel Oss dit’ en ‘alle Ossenaren dat’, een rake opmerking maakte: ‘we kunnen alleen huilen’. Ik vul dit aan met: ‘en rouwen, bij elkaar schrapen en weer opstaan als het juiste moment gekomen is’ (‘Kairos’). In de Bijbel staat het verhaal van Job: zijn vrienden zaten zeven dagen in stilte bij hem. Zeven dagen! Een kind kan nog zo vaak vallen, uiteindelijk blijft geen kind zitten.

God?

Nu vind ik dat mensen die niet in God geloven God er ook niet bij moeten halen met de te simpele vragen ‘Waar was God’ en ‘Als God liefde is, hoe kan Hij dit dan laten gebeuren’. Vragen moet je stellen en antwoorden moet je zoeken binnen je eigen kaders. Wat zijn je kaders als je niet gelooft in een hoger iets? Pluk de dag, het recht van de sterkste en toeval? Als ik me dit inbeeld, dan wordt het koud om mijn hart als ik denk aan ‘Duivelskind’. Dan krijgt het leven voor mij iets zinloos, iets heel erg zinloos. Dan leidt het leed naar nog meer leed en uiteindelijk naar ledigheid.

Recht

In de christelijke levensvisie zie ik juist dan een troostrijk punt: ieder mens moet zich uiteindelijk verantwoorden voor zijn of haar daden. Dat geldt voor mij, voor jou en ook voor slachtoffers en daders. Dan zal het recht zegevieren, het is niet langer ‘haar woord tegen het zijne’.

Maar ja, als je dit niet gelooft, wat heb je er dan aan?

©Frank Odding