Dit weekend was het weer raak: Nederlandse wachtlijst geestelijke hulp telt 88.500 mensen. Van tijd tot tijd verschijnen in de media berichten over de wachtlijsten in de zorg. En dan klagen we ons bekende riedeltje: het is toch erg, dit kan toch niet, moeten we niet terug naar de oude situatie. En: de zorg wordt elk jaar duurder. Laatst liet minister de Jonge blijken dubieus verstand van zaken te hebben:

Minister dreigt met lagere vergoeding voor zorgverleners zonder contract.

Bespaart die maatregel geld? Natuurlijk. Als je nadruk legt op geld, en dat doet elk kabinet waar de VVD in zit, dan hebben ze groot gelijk. Als ze de niet gecontracteerde zorg verbieden, besparen ze nog veel meer geld.

De wezenlijke vragen worden echter niet gesteld. Als de politiek wil dat ik vertrouwen in ze krijg, dan kunnen ze beginnen met de vragen te stellen die ertoe doen en die kloppen. Bijvoorbeeld: waarom zijn er zoveel hulpverleners zonder contract? Vind op die vraag een antwoord en je begrijpt meteen waarom een lagere vergoeding meer problemen oproept dan oplost. Misschien een onderwerp voor een latere blog. Laat maar weten als je mijn visie wilt weten.

Terug naar de wachtlijsten

Laat ik vooropstellen dat ik het triest vind voor al die mensen op een wachtlijst. Een aantal mensen op de wachtlijst komen niet of nauwelijks in aanmerking voor vergoede zorg. Voor hun is er weinig reden om op de wachtlijst te blijven staan van een GGZ-instelling. Er zijn genoeg psychologen en hulpverleners waar ze zo terecht kunnen, deze week nog. Op de website van PsyNed, een groeiende organisatie met hulpverlening zonder wachtlijsten, verscheen een boeiend artikel in reactie op een opiniestuk van Wouter Bos . Misschien wel meer ‘in aanvulling op’ dan ‘in reactie op’.

Een wezenlijke vraag

Er is echter een wezenlijke vraag die we eens zouden moeten stellen wat betreft de wachtlijstproblematiek:

Wie heeft baat bij wachtlijsten?

Laat die vraag eens op je inwerken. We kunnen doen alsof we tegen wachtlijsten zijn, maar zijn er ook partijen die er voordeel bij hebben? Die er baat bij hebben dat er mensen op een wachtlijst staan. Die zijn er, namelijk:

De hulpverleningspraktijken

Als een hulpverleningspraktijk een wachtlijst heeft van zo’n twee tot drie maanden, dan zijn ze in de toekomst verzekerd van inkomsten. Vandaag weten dat je morgen, overmorgen, volgende week en over een paar maanden ook nog werk hebt, geeft rust en creëert een vorm van veiligheid en (schijn-)zekerheid. Als je beseft dat een hulpverleningspraktijk ook gewoon een bedrijf is, dan is dit een slimme strategie. Vooral als je mensen in dienst hebt, heb je deze zekerheid wel nodig. Naast de ‘verhevener’ zaken als ‘mensen willen helpen’ is de bedrijfskant een serieuze zaak voor de ondernemer.

De zorgverzekeraars

Ook de zorgverzekeraars hebben voordeel bij een wachtlijst. Want van iedere persoon op de wachtlijst krijgen ze wel premie en ze hoeven geen geld uit te geven voor hulp aan die persoon. Bedrijfstechnisch hebben ze op deze manier een groot voordeel. En geloof me, zorgverzekeraars zijn echte bedrijven. Ze willen ons laten geloven dat ze ons voordeel voor ogen hebben, het is aan ons of we dat geloven of niet.

De gemeenten

Sinds een aantal jaren is de zorg voor kinderen en jeugdigen overgeheveld van het rijk naar de gemeenten. Normale mensen weten dat je bij een verandering eerst geld bij moet leggen voordat het voordeel oplevert. ‘Het rijk’ weet dat niet, vandaar de berichten over gemeenten die geld te weinig hebben en/of budgetten die overtreden worden. Ook voor de gemeenten geldt: mensen op de wachtlijst kosten geen geld.

In werkelijkheid

In het echte leven is een wachtlijst een probleem. Als je mensen helpt als ze een probleem ervaren, kun je wellicht toe met kortdurende behandeling. De kosten zijn dan beperkt. Als mensen die nu een probleem hebben op een wachtlijst worden gezet, dan kunnen er twee dingen gebeuren:

1. Over een tijdje is de hulp niet meer nodig, het probleem is min of meer opgelost, tijd heelt ook wonden;
2. De problemen zijn verergerd, waardoor een langer en dus duurder traject nodig is. Of de mensen staan niet meer bij de juiste afdeling of de juiste praktijk op de wachtlijst en moeten overstappen naar een passender partij. Met -als het tegenzit- een nieuwe wachtlijst.

In het leven van mensen vormen wachtlijsten een probleem. Zolang er echter instanties zijn die voordeel hebben bij een wachtlijst, zullen er wachtlijsten zijn.

Op de achtergrond

Op de achtergrond speelt mee dat de zorgkosten de pan uitrijzen. Dit is een werkelijk probleem en daar moeten we met z’n allen wat aan doen. Ik ga daar in een later blog op in. De korte versie om een tip van de sluier op te lichten: we leven niet zoals mensen bedoeld zijn en daarom zijn er psychische problemen. Bovendien doet de overheid aan symptoombestrijding, omdat ze niet het lef en het inzicht hebben voor echte maatregelen.

En nu?

Volgens mij is het tijd om de echte problemen onder ogen te zien en een visie te ontwikkelen voor de ‘zorg in Nederland’ die hulpverleningsland bereikbaar maakt en houdt en mensen psychisch zo gezond als mogelijk. Een belangrijke pijler is preventie. ‘Maar daar zijn wij niet voor’, kregen ze bij Caredate te horen, toen ze een poot preventie opzetten.

Op zoek naar een psycholoog Amersfoort?